काल भनेको क्रियाले जनाउने समयको बोध हो। यसले कुनै कार्य कहिले भएको, हुँदैछ वा हुनेछ भन्ने जनाउँछ।
नेपाली भाषामा ३ मूल कालहरू छन्:
कुनै पनि काम अहिलेको समयमा भइरहेको कुरा जनाउने क्रियापदलाई वर्तमान काल भनिन्छ।
काम अहिलेको समयमा सामान्य रूपमा भइरहेकोलाई जनाउँछ। "छु", "छ", "छौ", "छन" आदि प्रयोग हुन्छ।
काम अहिले भइरहेको छ तर अझै समाप्त भएको छैन भन्ने जनाउँछ। "दै", "दैछ", "दैछु" आदि प्रयोग हुन्छ।
काम अहिलेको समयमै समाप्त भइसकेको जनाउँछ। "एको", "एकी", "एका" + "छ", "छन्", "छु" आदि प्रयोग हुन्छ।
बितेको समयमा भएको कार्यलाई जनाउँछ।
सिधा अघिल्लो समयमा सम्पन्न कार्य जनाउँछ। "एँ", "यो", "यौं" आदि प्रयोग हुन्छ।
कुनै काम बितेको समयमा भइरहेको थियो भन्ने जनाउँछ। "दै", "तै" + "थियो", "थिए" आदि प्रयोग हुन्छ।
काम भूतकालमै सम्पन्न भइसकेको जनाउँछ। "एको", "एकी", "एका" + "थियो", "थिइन्" आदि प्रयोग हुन्छ।
काम भूतकालमै सम्पन्न भइसकेको तर पछि मात्र थाहा पाइएको जनाउँछ। "येक्सु", "येक्सौ", "येक्सन" आदि प्रयोग हुन्छ।
पहिले गरिरहने तर अहिले नगर्ने काम जनाउँछ। "थें", "थियौ", "थे" आदि प्रयोग हुन्छ।
आउँदो समयमा हुने कार्य जनाउँछ।
सिधा आगामी कार्य जनाउँछ। "छु", "छौ", "छ", "छन्" जस्ता शब्दहरू प्रयोग हुन्छन्।
भविष्यमा कुनै काम भइरहने तर अधुरो हुने संकेत जनाउँछ। "दै", "दैहुनेछ", "दैरहनेछ" आदि प्रयोग हुन्छ।
भविष्यमा कुनै काम सम्पन्न भइसकेको अवस्था जनाउँछ। "एको हुनेछ", "एकी हुनेछन्", आदि प्रयोग हुन्छ।
कुनै कार्य भविष्यमा हुने सम्भावना छ भन्ने जनाउँछ। "सक्नेछ", "हुन सक्छ", "पार्न सक्छ" आदि प्रयोग हुन्छ।
| काल | उदाहरण | थप जानकारी |
|---|---|---|
| सामान्य वर्तमान | ऊ बोल्छ। | छ, छन्, छु प्रयोग |
| अपूर्ण वर्तमान | ऊ बोल्दैछ। | दै, दैछु प्रयोग |
| पूर्ण वर्तमान | ऊ बोलिसकेको छ। | एको, एकी + छ |
| सामान्य भूत | ऊ आयो। | एँ, यो, यौं |
| अपूर्ण भूत | ऊ आउँदै थियो। | दै + थियो |
| पूर्ण भूत | ऊ आइसकेको थियो। | एको + थियो |
| अज्ञात भूत | ऊ आइसकेको रहिछ। | थाहा भइसकेपछि बुझिने |
| अभ्यस्त भूत | ऊ हिँड्थ्यो। | थें, थियौ प्रयोग |
| सामान्य भविष्यत् | ऊ जानेछ। | छु, छौ, छ प्रयोग |
| अपूर्ण भविष्यत् | ऊ बोल्दै हुनेछ। | दै + हुनेछ |
| पूर्ण भविष्यत् | ऊ बोलिसकेको हुनेछ। | एको + हुनेछ |
| सम्भाव्य भविष्यत् | ऊ आउन सक्छ। | सक्नेछ, सक्छ |